Cichociemny 'Zapora'

Pułkownik Hieronim Dekutowski, ps. 'Zapora', 'Odra', 'Reżu', 'Stary', 'Henryk Zagon', 'Mieczysław Piątek'

Pułkownik Hieronim Dekutowski, ps. 'Zapora', 'Odra', 'Reżu', 'Stary', 'Henryk Zagon', 'Mieczysław Piątek', żołnierz Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, cichociemny, dowódca oddziałów Armii Krajowej, Delegatury Sił Zbrojnych i Zrzeszenia 'Wolność i Niezawisłość', kawaler orderu 'Virtuti Militari', harcerz. Urodził się w Dzikowie (obecnie Tarnobrzeg) 24 września 1918 r. jako dziewiąte dziecko Jana i Marii.

Ukończył Państwowego Gimnazjum i Liceum imienia Hetmana Jana Tarnowskiego w Tarnobrzegu. Jednocześnie należał do I Drużyny Harcerzy im. gen. Jana Henryka Dąbrowskiego, a następnie do II Wodnej Drużyny Harcerzy im. gen. Mariusza Zaruskiego. Maturę zdał w maju 1939 r.

Był ochotnikiem w wojnie obronnej 1939 r. ,we Lwowie i 17 września przekroczył granię z Wegrami. Przedostał się do Francji i walczył w szeregach 2. Dywizji Strzelców Pieszych, a po kapitulacji, przez Szwajcarię, przedostał się się do Wielkiej Brytanii, gdzie został wcielony do III Batalionu I Brygady Strzelców, a następnie skierowany do Szkoły Podchorążych Piechoty, którą ukończył z wyróżnieniem. Został przydzielony do plutonu czołgów w III Batalionie I Brygady Strzelców, a następnie do 1. Samodzielnej Brygady Spadochronowej. W kwietniu 1942 r. zgłosił się na przeszkolenie dywersyjne i 4 marca 1943 r. został zaprzysiężony na cichociemnego.

W nocy z 16 na 17 września 1943 r. w ramach operacja lotnicza 'Neon 1' :

dowódca Halifaxa BB-378 "D por. naw. Władysław Krywda
Ekipa XXXI:
kpt. dypl. Bronisław Rachwał "Glin"
ppor. Hieronim Dekutowski "Zapora"
ppor. Kazimierz Smolak 'Nurek' - kurier Delegatury Rządu na Kraj
został przerzucony na teren okupowanej Polski , na placówkę 'Garnek' 103 (okolice Wyszkowa).

Otrzymał przydział do Kedywu Okręgu AK 'Lublin'. Początkowo był oficerem w oddziale partyzanckim Tadeusza Kuncewicza ps. 'Podkowa', a następnie dowodził kompanią w 9. pułku piechoty Inspektoratu AK Zamość. Z polecenia Komendanta Okręgu AK Lublin Kazimierza Tumidajskiego 'Marcina' stanął na czele Kedywu Inspektoratu Lublin-Puławy.

Wykonując rozkaz w lipcu 1944 r. rozwiązał swoją kompanię i ukrywał się, wraz z podkomendnymi w Puławach, Lublinie i Tarnobrzegu. W sierpniu 1944 r. ponownie zmobilizował swój oddział i ruszył na pomoc walczącej Warszawie. Akcja nie powiodła się. Pół roku później został awansowany przez dowództwo Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj do stopnia majora. Podporządkowano mu wszystkie oddziały leśne w okręgu lubelskim. Jesienią 1945 r., po powstaniu Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość, major jako komendant oddziałów leśnych był odpowiedzialny za dywersję i akcje w województwie lubelskim, a z czasem na terenach rzeszowskiego i świętokrzyskiego.

Po ogłoszeniu amnestii w lutym 1947 r. Hieronim Dekutowski zaprzestał prowadzenia akcji zbrojnych i w czerwcu ujawnił się. Zagrożony aresztowaniem podjął próby ucieczki z kraju. Został zatrzymany wraz z siedmioma towarzyszami 16 września 1947 r. w Nysie przez funkcjonariuszy UB.

Hieronim Dekutowski przeszedł okrutne śledztwo w areszcie katowickiego UB i więzieniu MBP przy ul. Rakowieckiej w Warszawie. Wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w Warszawie z 15 września 1948 r. został skazany na siedmiokrotną karę śmierci. Bolesław Bierut nie skorzystał z prawa łaski. 'Zapora' nie czekał biernie na wykonaniem wyroku i podjął nieudaną próbę ucieczki. Wyrok wykonano 7 marca 1949 r. w więzieniu przy ul. Rakowieckiej w Warszawie i pochowano Go w nieznanym przez lata miejscu.

Szczątki Hieronima Dekutowskiego odnaleziono latem 2012 r. w kwaterze 'Ł' Cmentarza Wojskowego na Powązkach w Warszawie.